Disocijativni poremećaj ličnosti – poremećaj višestruke ličnosti

Disocijativni poremećaj ličnosti (poremećaj višestruke ličnosti), je složeno i retko stanje koje karakteriše prisustvo dva ili više različitih stanja ličnosti unutar pojedinca. Ova različita stanja ličnosti, koja se često nazivaju alteri, mogu da imaju svoje jedinstvene identitete, ponašanja, sećanja, pa čak i fizičke karakteristike.

Ovaj poremećaj se smatra disocijativnim poremećajem, koji uključuje poremećaje ili prekide u normalnoj svesti osobe, pamćenju, identitetu ili percepciji okoline. Tačan uzrok poremećaja višestruke ličnosti još nije u potpunosti shvaćen, ali se veruje da se razvija kao odgovor na tešku traumu doživljenu tokom detinjstva, kao što je fizičko ili seksualno zlostavljanje. Iz tog razloga formiraju se nove ličnosti kao svojevrstan oblik odbrambenog sistema. Upravo ta disocijacija služi kao odbrambeni mehanizam, omogućavajući pojedincima da pobegnu od ogromne nevolje povezane sa traumatskim iskustvima.

Primarni simptom disocijativnog poremećaja ličnosti je prisustvo dve ili više različitih ličnosti koja naizmenično kontrolišu ponašanje pojedinca. Ove alternativne ličnosti mogu da se razlikuju po godinama, polu, jeziku, interesovanjima i opštem ponašanju. U nekim slučajevima, osobe sa disocijativnim poremećajem ličnosti mogu da dožive amneziju ili praznine u pamćenju, kada jedna ličnost preuzme kontrolu, a druga se povuče. Drugi uobičajeni simptomi uključuju depersonalizaciju (osećaj odvojenosti od svog tela ili emocija) i derealizaciju (osećaj nepovezanosti sa okolinom).

Disocijativni poremećaj ličnosti u socijalnom okruženju

Život sa disocijativnim poremećajem ličnosti može da predstavlja veliki izazov za pojedinca. Prisustvo različitih ličnosti remeti svakodnevno funkcionisanje, odnose i ukupan kvalitet života. Ljudi sa ovim poremećajem često imaju poteškoća u održavanju stabilnog zaposlenja, obrazovanja i ličnih odnosa zbog promenljive prirode njihovog identiteta i ponašanja.

Štaviše, pojedinci sa poremećajem višestruke ličnosti suočavaju se sa skepticizmom i stigmom u društvu. Zbog svog prikazivanja u medijima, popularnoj kulturi i filmskim ostvarenjima, ovaj poremećaj je često pogrešno shvaćen, što dovodi do nastanka predrasuda. Neophodno je da okruženje sa empatijom i razumevanjem prepozna ovaj poremećaj kao pravo i uznemirujuće stanje obolelih pacijenata.

Kako se dijagnostikuje disocijativni poremećaj ličnosti?

Poslednjih godina postoji stalna debata u oblasti mentalnog zdravlja u vezi sa klasifikacijom i dijagnozom disocijativnog poremećaja ličnosti. Pojedini stručnjaci tvrde da se ovo stanje može može bolje da se razume kao disocijativni podtip posttraumatskog stresnog poremećaja, a ne kao poseban poremećaj. S druge strane, pojedini autori navode da se na kraju ovi pacijenti svrstavaju u grupu shizofrenih. Ovo evoluirajuće razumevanje naglašava potrebu za kontinuiranim istraživanjem prirode i terapije poremećaja višestruke ličnosti.

Dijagnostikovanje poremećaja višestruke ličnosti može da bude izazovno, jer stanje često ostaje neprimećeno ili pogrešno dijagnostikovano. Procenjuje se da ove osobe obično provedu pet do sedam godina u sistemu zaštite mentalnog zdravlja dok ne dobiju tačnu dijagnozu. Sveobuhvatna procena stručnjaka za mentalno zdravlje, kao što su psihijatar i klinički psiholog, ključna je za tačnu dijagnozu. Evaluacija obično uključuje detaljnu procenu simptoma pojedinca, medicinske istorije i bilo koje istorije traume ili zlostavljanja.

Terapija ovog poremećaja

Lečenje disocijativnog poremećaja ličnosti obično uključuje dugotrajnu psihoterapiju, sa ciljem integracije različitih stanja ličnosti u kohezivni i funkcionalni identitet. Primarni terapijski pristup je poznat kao disocijativno fokusirana terapija, koja ima za cilj da promoviše komunikaciju i saradnju među prisutnim identitetima. Ovo se može postići tehnikama kao što su psihoedukacija, obrada traume i integracija traumatskih sećanja.

Farmakoterapija se takođe može primeniti u lečenju specifičnih simptoma povezanih sa ovim poremećajem, kao što je poremećaji spavanja. Međutim, važno je napomenuti da se samo lekovi ne smatraju dovoljnim tretmanom. Terapijski odnos saradnje i poverenja je ključan za uspešno lečenje poremećaja višestruke ličnosti, a proces integracije može biti dug i složen.

Podrška prijatelja, porodice i drugih mreža podrške igra vitalnu ulogu u oporavku osoba sa poremećajem višestruke ličnosti. Psihoedukacije i grupe za podršku mogu pružiti validaciju, razumevanje i osećaj zajednice ovim pojedincima.