Lipoproteini

Lipoproteini su molekuli koji su kombinacija lipida i proteina, čiji je oblik definisan fizičkim i hemijskim zakonima.

Lipoproteini su čestice sferičnog oblika i sastoje se iz specifične proteinske komponente koja se zove apoprotein, i lipidne komponente koja je dosta složenija. Ove čstice pre svega imaju ulogi da transportuju nerastvorljive lipide u plazmi do ciljnih tkiva i organa. S obzirom da 99% plazme čini voda, jasno je da se hidrofobni lipidi ne mogu u njoj da se nađu u slobodnom obliku.

Molekuli lipida koji su zastupljeni u lipoproteinima su fosfolipidi, slobodni holesterol, esterifikovani holesterol i trigliceridi. Spoljašnjost lipoproteina čine polarne, hidrofilne glavice fosfolipida i holesterol, dok su ka centru orijentisani lanci nezasićenih i zasićenih masnih kiselina fosfolipida, estri holesterola i trigliceridi jer su u vodi nerastvorljivi. Upravo trigliceride i holesterol-estre transportuju ove čestice kroz cirkulaciju. Na njihovoj površini se nalaze apoproteini koji su raspoređeni u mnogobrojne klase, a imaju nekoliko uloga, između kojih je i receptorska, te lipoproteinske čestice bivaju prepoznate od drugih enzima ili ćelija tela.

Lipoproteini su raspoređeni u 5 klasa prema svojoj veličini, odnosno gustini. To su hilomikroni, koji se sintetišu u crevima, zatim VLDL, LDL, IDL i HDL čestice koje sintetiše jetra ili nastaju modifikacijom u cirkulaciji. Hilomikroni i VLDL lipoproteini sadrže najveću količinu triglicerida u odnosu na druge lipidne frakcije, dok je esterifikovan holesterol dominantna komponenta u LDL i HDL česticama.