Šta je psorijaza?
3 min čitanja
Foto: maint.gsk
Psorijaza je često, hronično, upalno i proliferativno oboljenje kože sa poligenskom predispozicijom i uticajem faktora okoline.
Sastoji se od perioda poboljšanja i pogoršanja. Naziv potiče od grčke reči „psora“ što znači svrab, ali preko 80% pacijenata ga ne oseća. Psorijaza se javlja kod 1-2.5% opšte populacije. Može početi u bilo kom životnom dobu, a najčešće oko 20. godine života.
Koji su provocirajući faktori?
Bakterijska, naročito streptokokna infekcija gornjih repsiratornih puteva može da izazove erupciju psorijaze, zatim stresne situacije, medikamenti kao npr. antimalairci, sistemski kortikosteroidi, interferon, soli litijuma, beta blokatori, NSAIL (npr. indometacin), retrovirusi, HIV infekcija. Mehanički, hemijski, infektivni i inflamatorni stimulusi mogu dovesti do pojave psorijatičnih lezija.
Kako se ispoljava?
Najčešća lokalizacija ispoljavanja su poglavina, ekstenzorne strane ekstremiteta, naročito laktovi i kolena, lumbosakralni predeo. Promene su obično simetrično raspoređene. Mogu se javiti na bilo kom mestu. Psorijaza se karakteriše jasno ograničenim, ovalnim ili kružnim eritematoznim plakovima i/ili papulama, koje su prekrivene sedefasto beličastom, neadherentnom skvamom. Zglobovi su zahvaćeni u 10 do 25% slučajeva. Na noktima se mogu videti tačkasta udubljenja, odljubljivanje nokatne ploče, a često su zadebljani, žućkasti, neprozirni i trošni. U zavisnosti od oblika i veličine opisuju se: psoriasis punctata (promene veličine 2-3 mm, kao tačka), psoriasis guttata (oko 0.5-1cm, kao kap vode), psoriasis nummularis (prečnika 3-4 cm, kao metalni novčić), psoriasis in placibus ili en plaques (promera nekoliko cm), psoriasis geographica (sliveni plakovi koji daju sliku geografske karte).
Ako je eritemom i skvamom prekriveno preko 90% površine kože, radi se o erythrodermia psoriatica. Prema lokalizaciji deli se na: psoriasis capitis (poglavina), psoriasis unguius (nokti), psoriasis palmo plantaris (šake i stopala), psoriasis inversa (suprotno od predilekcionih mesta, karakteriše se pojavom promena na pregibnim površinama: pazušne jame, ispod dojki, ingvinalno, na glansu, interglutealno), gde su ploče živo crvene, jasno ograničene, sa diskretnom skvamom, sjajne površine uz vlaženje. Poseban oblik psorijaze predstavlja pustulozna psorijaza koja može biti lokalizovana (koža dlanova i/ili tabana i akralnih delova šaka i stopala) ili generalizovana (koža čitavog tela), a karakteriše se prisustvom sterilnih žućkastih pustula.
Kako lečiti psorijazu?
Terapija psorijaze je kompleksan proces, koji zahteva potpuno poverenje u odnosu pacijent-doktor. U zavisnosti od kliničke slike, terapija može da bude lokalna ili opšta. U lokalnoj terapiji se koriste keratolitici, topijski kortikosteroidi, preparati katrana, kalcipotriol (analog vit D3), topijski retinoidi, emolijentni indiferentni kremovi. Preporučuje se lečenje UV zracima u zimskim mesecima, a sunčanje u letnjim. Kada se topijskim lečenjem ne postigne zadovoljavajući efekat, kao i kod težih oblika bolesti, prelazi se na sistemske vidove lečenja. Na raspolaganju su: antibiotici, metotreksat, acitretin, ciklosporin A, anksiolitici. Zahvaljujući kontinuiranim istraživanjima psorijaze i napretku u molekularnoj biologiji razvijena je nova klasa lekova tzv. ciljana biološka terapija.
