Blast povrede

Blast povrede su povrede organa i tkiva koje nastaju kao posledica udarnog talasa nakon eksplozije. Nakon jakih eksplozija, dešavaju se promene u pritiscima koji stvaraju udarni talas, tako da se prenose na tkiva, ostavljaju za sobom teška oštećenja. Udarni talasi koji putuju brzinom većom od brzine zvuka (330m/s), odbijaju se od čvrstih predmeta i umnogostručuju, što je naročito izraženo u zatvorenim prostorijama.

Blast sindrom predstavlja niz različitih povreda koje nastaju prenošenjem visokog pritiska iz centra eksplozije preko vazduha, vode ili preko čvrstih materija. Težina povrede zavisi od jačine eksplozije, dužine eksplozivnog talasa, položaja tela i njegove udaljenosti od središta eksplozije. Razlikuje se primarni, sekundarni, tercijerni blast i kvaternerne povrede. Primarni blast je izazvan samim eksplozivnim talasom i dovodi do oštećenja organa i krvnih sudova. Sekundarni blast nastaje nanošenjem sitnih predmeta, kamenčića ili rikošeta, vazdušnom strujom nakon primarnog blasta. Tercijerni blast nastaje usled kretanja tela povređenog pod dejstvom eksplozivne sile (akceleracja- deceleracija). Kvaternerne povrede podrazumevaju opekotine, kontaminaciju hemijskim materijama i radijacione povrede.

Vrste blast povreda

Vazdušni blast se razvija nastankom pozitivnog udarnog talasa koji se prenosi od središta eksplozije vazduhom. Najčešće su povređeni grudni koš i bubna opna, ali i drugi organi ispunjeni vazduhom. Što se tiče povreda grudnog koša može nastati ruptura alveola, povreda rebara i pleure koje karakteriše bol, dispnea, cijanoza i hemoptizije.

Vodeni blast nastaje kao posledica prenošenja energije eksploziva kroz vodu. Oštećenja tkiva su izraženija, jer je voda sredina veće gustine. Najčešće povređeni organi su abdominalni sa rupturom slezine, creva, bubrega, jetre i krvnih sudova. Dominantna je slika akutnog abdomena sa znacima peritonitisa, a takođe mogu biti prisutne hematemeza, melena i hematurija.

Solid blast nastaje prenošenjem energije eksplozije kroz čvrste materije. On ostavlja za sobom najveće destrukcije tkiva sa kojima dolazi u kontakt. Ovde su najčešće povređeni donji ekstremiteti sa kominutivnim prelomima. Ali može biti povređen bilo koji deo tela koji je u kontaktu sa površinom preko koje se prenosi eksplozivna sila.

Zbrinjavanje i prva pomoć

Zbrinjavanje obuhvata sklanjanje žrtava, ako je moguće van domašaja sekundarnog blasta, trijažu povređenih prema redosledu ukazivanja prve pomoći, identifikaciju umrlih i njihovo izdvajanje od povređenih, izdvajanje psihotraumatizovanih i upućivanje onih koji hodaju na trijažno mesto.

Prva pomoć se sastoji od reanimacije, zaustavljanja krvarenja, imobilizacije, sprečavanja šoka, primene kiseonika, nadoknade tečnosti uz oprez, utopljavanja i postavljanja u koma položaj. Neposredni prioritet jeste otkrivanje povreda koje direktno ugrožavaju život, uz istovremeno sprovođenje ABC postupka: A – airway – (vazdušni put, B – breathing – disanje, C – circulation – cirkulacija).