Pneumonija

Pneumonija predstavlja zapaljenje plućnog parenhima, koje može biti uzokovano bakterijama, uključujući mikoplazme, hlamidije i rikecije, virusima, gljivicama i parazitima.

Procenjuje se da oko 1% ukupnog svestskog stanovništva, odnosno 0.1-0.5 % osoba srednje životne dobi oboli godišnje od nekog oblika pneumonije. Poseban problem predstavljaju pneumonije u zemljama u razvoju, gde se kod odraslih javljaju teži oblici i zahtevaju hospitalizaciju, a smrtnost kod dece je i do 30 puta veća u odnosu na razvijene zemlje. U razvijenim zemljama zbog dužeg životnog veka i velikog broja gerijatrijskih pacijenata sa pridruženim hroničnim bolestima su veliki uzrok smrtnosti.

Etiologija

Najčešći uzročnici su bakterije i virusi koji dospevaju u pluća na različite načine: aspiracijom mikroorganizma iz nazofarinksa i orofarinksa, inhalacijom inficiranih aerosola iz okoline, hematogeno iz drugih žarišta i direktno zbog povreda. Kod odrasle populacije najčešći uzročnici bakterijske pneumonije su Streptococcus pneumoniae, Moraxella catharalis, Haemophilus infulenzae, Staphylococcus aureus, Chlamydia pneumoniae, Mycoplasma pneumoniae, Klebsiella pneumoniae, a virusnih Respirstorni sincicijalni virus, virus Infulenzae A, B i C, virus Parainfulenzae i Adenovirusi.

Pneumonije u opštoj populaciji

Javljaju se kod osoba u normalnom životnom okruženju ili se dijagnostikuju 48 časova nakon hospitalizacije. Pojavljuju se sezonski, a učestalost je najveća u toku prva tri meseca u godini, za vreme epdiemije gripa. Pneumonije uzrokovane Legionelom su češće tokom leta, a virusne početkom i sredinom zime. Za bakteriju Mikoplazma je karakteristično ciklično pojavljivanje, svake 3-4 godine.

Bakterijske pneumonije

Za njih se tradicionalno koristi naziv tipične pneumonije. Broj obolelih je najveći tokom zime. Od ovih pneumonija češće obolevaju osobe kod kojih su prisutni različiti faktori: skorašnja ili istovremena virusna infekcija, hospitalizacija sa primenom veštačke ventilacije ili intubacije, alkoholičari, osobe sa AIDS-om, drugi imunosupresivni poremećaji, pušači, pacijenti sa hroničnim bolestima (oboleli od dijabetesa, bolesti bubrega i KVS bolesti), pacijenti sa malignim oboljenjima.

Auskultacijom se može otkriti oslabljeno, bronhijalno disanje, inspirijumski pukoti ili pleuralno trenje.

Tipična pneumonija se manifestuje naglim početkom visoke temperature, produktivnim kašljem sa purulentnim sputumom, gubitkom apetita, osećajem nedostatka vazduha, u nekim slučajevima i pleuritičnim bolom. Kod težih slučajeva moguća je pojava anksioznosti, konfuzije ili nemira. U fizikalnom nalazu se može naći tahipnea sa brojem respiracija preko 26 u minuti, tahikardija i cijanoza. Auskultacijom se može otkriti oslabljeno, bronhijalno disanje, inspirijumski pukoti ili pleuralno trenje.

Atipične pneumonije

To su infekcije izazvane intracelularnim patogenima (virusima, mikoplazmama, hlamidijom). Javljaju se kod osoba sa oslabljenim imunološkim sistemom, koje su bile u kontaktu sa inficiranim aerosolima (zatvoreni prostori, gužve). Klinička slika obolelih od atipične pneumonije je nespecifična. Bolest postepeno počinje i manifestuje se suvim kašljem, nedoststkom vazduha i izraženim vanplućnim simptomima (glavobolja, mijalgije, malaksalost, bol u grlu, mučnina, povraćanje, proliv).
Auskultacijom se obično dobije oskudan nalaz, a često se može čuti i normalan disajni šum. Mogu se naći retki zvižduci i pukoti ili pleuralno trenje.

Dijagnoza

Postavlja se na osnovu anamneze, fizikalnog pregleda, laboratorijskih analiza. Bolesnik sa pneumonijom ima ubrzanu sedimentaciju. Kod bakterijskih pneumonija sedimentacija je više ubrzana u odnosu na atipične pneumonije, broj leukocita je povišen, a u diferencijalnoj krvnoj slici se javlja skretanje u levo. Kod bolesnika sa atipičnom pneumonijom broj leukocita je normalan ili snižen, a u diferencijalnoj krvnoj slici se javlja neutropenija sa limfocitozom. CRP je povišen, a povećanje je veće kod bakterijskih nego kod atipičnih penumonija. Na RTG se kod bakterijske pneumonije vidi homogena senka, oštro ograničena, dok se kod atipičnih vidi nežna senka u vidu mreže koja nije oštro ograničena.

Lečenje

Opšte mere – Bolesnicima obolelim od pneumonije se savetuje mirovanje tokom akutne faze bolesti. Neophodno je obezbediti adekvatnu hidraciju per os ili parenteralno, a ishrana treba da je tečna i lako svarljiva. Kod bolesnika sa suvim kašljem se preporučuju antitusici, a kod onih sa produktivnim kašljem se preporučuju ekspektoransi. Simptomatska terapija uključuje upotrebu analgetika i antipiretika.

Farmakoterapija

Antibiotska terapija se započinje odmah nakon postavljanja dijagnoze. Lečenje se započinje epmprijski, na osnovu pretpostavke o uzročniku.
Antibiotici se ne preporučuju za lečenje virusnih pneumonija, osim kada je u pitanju bakterijska superinfekcija. Pacijenti sa teškim formama se leče hospitalno antivirusnim lekovima.

Napomena: tekst je edukativnog karaktera, ne bi se trebao koristiti u dijagnostikovanju i lečenju zdravstvenog problema.